Trong bài thi 90 phút dành cho học sinh lớp 11, cô giáo Nguyễn Thị Lâm, giáo viên Ngữ văn, trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, TP HCM đã trích câu nói của Nữ văn sĩ Pháp Marie Darrieussecq như sau:
“Đọc là biến đi khỏi thế giới
Đọc là tìm lại được thế giới
Đọc là còn lại một mình với cả thế giới trong lòng bàn tay”.
Và yêu cầu: “Qua một tác phầm văn học tâm đắc, em hãy làm rõ ý kiến trên”.
Bài viết của học sinh Lưu Ngọc Quỳnh, học sinh lớp 11CA3 nhận được lời phê khen ngợi của cô giáo: “Bài viết xúc động với lối viết giàu hình ảnh, chân thật đến xót xa. Nhờ đó làm sáng tỏ vấn đề một cách xuất sắc”.
Bài viết của Ngọc Quỳnh như sau:
Đúng như những gì nữ văn sĩ người Pháp đã viết, đọc sách là con đường hiệu quả nhất để ta rời xa cuộc sống xô bồ, luôn đầy vội vàng, để tìm lại cảm xúc, mở rộng kiến thức và cảm nhận thế giới xung quanh mình.
Mỗi tác phẩm như một cánh cửa, mở ra cho ta những điều mới mẻ, hay đơn giản chỉ là tái hiện lại những cảm xúc quên mất trong cuộc sống bận rộn và đầy lo toan.
Bài thơ “Cúc ơi” của nhà thơ Yến Thanh chính là một tác phẩm như thế. Trang sách đã kết thúc nhưng nỗi đau, sự thương xót dành cho chị Cúc vẫn còn mãi trong lòng độc giả ngày hôm nay.
Tình yêu đất nước luôn là khái niệm thiêng liêng và quý báu, đặc biệt với lớp trẻ. Khi Việt Nam lâm vào cuộc chiến, tuổi trẻ Việt Nam là lực lượng quan trọng nhất bảo vệ độc lập của dân tộc. Trong số đó, có những nữ chiến sĩ chỉ mới mười tám, đôi mươi, đầy ước mơ và hoài bão.
Những cô gái ấy với tình yêu bao la dành cho đất nước đã biến những ước mơ thành quyết tâm sắt đá để bảo vệ tổ quốc khỏi kẻ thù xâm lược. Mười nữ thanh niên xung phong trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là minh chứng rõ ràng. Sự hy sinh của họ đã đi vào lịch sử dân tộc, và tên của họ đã trở thành biểu tượng của tình yêu quê hương – “Mười cô gái Ngã ba Đồng Lộc”.
Khi các chị hy sinh, thi thể của Tiểu đội phó Hồ Thị Cúc được tìm thấy cuối cùng sau ba ngày tìm kiếm. Chính trong những ngày tối tăm ấy, với nỗi xót xa và tình cảm đồng đội, tác giả Yến Thanh đã viết bài thơ “Cúc ơi” nghẹn ngào và sâu đậm.
Nhà thơ Yến Thanh, tên thật là Nguyễn Thanh Bình, lúc đó là cán bộ kỹ thuật ngành giao thông, đang làm việc tại núi bom Đồng Lộc. Đặc biệt, ông còn là người anh, người đồng đội rất thân thiết với chị Hồ Thị Cúc.
Trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước, Ngã ba Đồng Lộc là một trọng điểm quan trọng, cảnh quan rất khốc liệt, với những hố bom chồng lên nhau, không còn một cây cỏ. Một ngày trong tháng 7 năm 1968, mười cô gái của Tiểu đội Bốn do Võ Thị Tần làm tiểu đội trưởng được giao nhiệm vụ lấp đầy những hố bom mà máy bay Mỹ vừa rơi xuống. Đây đã trở thành nhiệm vụ quen thuộc của các chị. Ban ngày, quân địch phá tan đường, còn vào cuối ngày, những nữ thanh niên xung phong cùng nhau nối tiếp đường để đoàn xe tiếp tục hành trình vào phía Nam. Nhưng vào ngày định mệnh ấy, những trận bom từ máy bay Mỹ bắn trúng khiến các chị lấp lánh dưới đống đổ nát.
Sau một thời gian, tìm thấy thi thể của chín người, chỉ còn lại một người cuối cùng, chị Hồ Thị Cúc, mất tích không một dấu vết.
Đau đớn và xót xa cùng với tận cùng, bốn câu thơ đầu tiên như lời gọi đồng đội của tác giả dành cho chị Cúc:
“Tiểu đội đã về, hãy xếp hàng ngang
Cúc ơi! Em đang ở đâu, sao không trở về?
Chín bạn đã quây quần đủ mặt
Nhỏ – Xuân – Hà – Hường – Hợi – Rạng – Xuân – Xanh”.
Cách trình bày mộc mạc nhưng chạm đến tâm hồn của độc giả. Trước khi tìm thấy chị Cúc, đồng đội buộc phải làm việc nhanh chóng và cố gắng hơn. Nhưng ở đây, họ chỉ “bới tìm vẹt cuốc” vì lo lắng chị Cúc sẽ bị đau đớn, và họ không muốn thấy xương tan thịt rã. Điều này chỉ làm chúng ta hiểu rõ hơn rằng tình đồng đội là bài ca đẹp nhất, vượt qua thời gian.
“Cúc ơi em ở đâu?
Đất nâu lạnh lẽo
Da em xanh
Áo em mỏng
Cúc ơi em ở đâu?
Hãy về với đồng đội tắm trong sông Ngàn Phố
Hãy ăn quýt đỏ của Sơn Bằng
Ở đâu hỡi Cúc
Đồng đội đang tìm em
Đũa găm, cơm úp
Gọi em
Gào lên
Rất nhiều lần rồi
Cúc ơi”.
Cúc chỉ mới mười tám, đôi mươi nhưng để tìm kiếm chị, đồng đội đã dùng đến “đũa găm, cơm úp”. Hình ảnh đó như dấu chấm hết cho cuộc sống dang dở, nhưng khát khao chưa hoàn thành. Gọi em vẫn chưa đủ, chỉ mong Cúc nghe thấy và trở về.
Bài thơ với câu chữ bình dị, mộc mạc nhưng lại làm xúc động độc giả bởi tình cảm của tác giả dành cho chị Cúc và những nữ chiến sĩ thanh niên xung phong được thể hiện qua từng câu, từng chữ.
Cuộc sống và cái chết rất mong manh, nhưng những nữ chiến sĩ vẫn sống lạc quan, yêu quê hương và chiến đấu vì độc lập dân tộc. Họ trở thành những bông hoa đẹp nhất trên trang sử vàng của đất nước ta.
Cúc đã cho ta “biến đi khỏi thế giới” với hàng trăm ngàn mặt người mệt mỏi, đầy lo toan; để ta “tìm lại được thế giới” sâu trong tâm tư. Đọc về những cô gái thanh niên xung phong ngày hôm qua để tìm thấy đam mê và nhiệt huyết bản thân ngày hôm nay, và nhận thức rõ ràng về nhiệm vụ của mình với quê hương và đất nước. Mỗi lần đọc sách cũng là một lần ta có cơ hội “còn lại một mình với cả thế giới trong lòng bàn tay”.
Tóm lại, “Cúc ơi” với giọng thơ nghẹn ngào đã thể hiện niềm thương xót của tác giả và của toàn thể người Việt Nam đối với những nữ chiến sĩ thanh niên xung phong, đặc biệt là chị Hồ Thị Cúc.
Chúng ta hãy nhìn lại và cố gắng phấn đấu, viết tiếp bản trường ca của các chị, xây dựng đất nước thịnh vượng và giữ gìn hòa bình trên mảnh đất Việt Nam với niềm tin vững vàng.
“Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta, như vợ chồng
Ôi Tổ quốc, nếu ta cần phải hy sinh
Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông”.
(Chế Lan Viên)
Ảnh:
Ngọc Quỳnh (đeo kính hàng đầu tiên) là tác giả của bài văn xúc động. Ảnh: NVCC.
© 2023, Nóng Trong Ngày. ( Theo : www.tintamlinh.com )