Di tích An Sơn Miếu nằm cách trung tâm Côn Đảo khoảng 2 km về phía Tây Nam. Đây là nơi thờ Bà thứ phi Hoàng Phi Yến, thứ Phi của Chúa Nguyễn Phúc Ánh.[^1^]
Quá Trình Xây Dựng
Ngôi miếu này là duy nhất trên đảo, được xây lần đầu tiên từ năm 1785 để thờ Bà Phi Yến. Vị “Thần Nữ” này được người dân Côn Đảo tôn kính và tín ngưỡng, chỉ sau nữ anh hùng Võ Thị Sáu.[^1^]
Năm 1861, sau khi chiếm đảo, Pháp đã di dời toàn bộ dân đến đất liền để xây nhà tù. Ngôi miếu bị đổ nát dần. Sau đó, vào năm 1958, nhân dân đảo đã tái xây dựng ngôi miếu trên nền móng cũ.[^1^]
Kiến Trúc
Diện tích khu miếu là 4200m2. Kiến trúc tổng thể được xây theo hình chữ Nhất, không quá đồ sộ, nhưng không gian bên trong cực kỳ thoáng đãng, rộng rãi và mát mẻ nhờ những cây thị cổ thụ tạo nên bóng mát trên sân rộng.[^1^]
Ảnh:
Giữa sân là hòn non bộ tái hiện khung cảnh chiếc hang, nơi Nguyễn Ánh giam giữ bà Phi Yến.[^1^]
Ảnh: 
Ngoài ra, trong khuôn viên miếu còn có nhiều cây thị rừng trăm năm tuổi.[^1^]
Ảnh: 
Bên trong miếu được bài trí gọn gàng với các ban thờ Phật, Bà Phi Yến, Bác Hồ…[^1^]
Ảnh: 
Vào ngày 18/4/2007, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã công nhận di tích An Sơn Miếu là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.[^1^]
Ảnh: 
Truyền Thuyết
Theo truyền thuyết, bà Phi Yến là thứ phi của Nguyễn Ánh (vua Gia Long). Để chống lại Tây Sơn và giữ lấy chiếc ngai vàng của mình, Nguyễn Ánh đã xin giúp đỡ từ Pháp. Vì ngăn cản chồng “cõng rắn cắn gà nhà”, bà Phi Yến đã bị giam vào một hang đá trên đảo Côn Lôn nhỏ (về sau được đặt tên là Hòn Bà). Trong khi đó, hoàng tử Cải – con trai của bà và Nguyễn Ánh, 4 tuổi thì bị ném xuống biển vì đòi mẹ đi cùng. Xác hoàng tử Cải trôi vào bãi biển Cỏ Ống và được dân làng chôn cất.[^1^]
Sau khi được Hổ đen và Vượn trắng cứu và đưa về Cỏ Ống, nơi có ngôi mộ con mình, bà Phi Yến đã ở lại chăm sóc mộ đứa con bạc phước ngày đêm.[^1^]
Một hôm, dân làng An Hải sang làng Cỏ Ống xin rước Bà sang dự lễ đàng chay. Đêm đó, tên Biện Thi, vì không kiềm chế được trước sắc đẹp của Bà, đã lẻn vào phòng Bà và có ý đồ xấu. Bà đã tự chặt đứt cánh tay để giữ gìn danh dự và sau đó tự vẫn.[^1^]
Câu ca từ truyện này đã gắn liền với Nam Bộ:
“Gió đưa cây Cải về trời, Rau Răm ở lại chịu lời đắng cay.”
Chữ “cải” và “răm” trong câu ca được viết hoa, đại diện cho hoàng tử Cải và Bà Phi Yến. Câu chuyện này cũng đã đóng góp vào việc xếp hạng di tích này, mang tính chất di sản văn hóa dân gian. Miếu Bà Phi Yến rất được quan tâm trong quần thể di tích lịch sử cách mạng nhà tù Côn Đảo.[^1^]
Lễ Giỗ Bà Phi Yến
Để ghi nhớ công ơn và đức độ của Bà, dân làng đã xây dựng miếu thờ. Hàng năm, vào ngày 18 tháng 10 âm lịch, người dân tổ chức lễ giỗ Bà rất long trọng. Lễ hội này thu hút hàng trăm nghìn người từ xa xôi đến Côn Đảo để tham gia và hòa chung không khí trọng đại.[^1^]
Ảnh: 
Vào sáng ngày 18/10 âm lịch, hàng ngàn người dân địa phương và du khách hội tụ tại khu vực An Sơn miếu với trang phục chỉnh tề để tham dự lễ giỗ Bà. Lễ bắt đầu chính thức lúc 10 giờ sáng, trong tiếng nhạc lễ rộn ràng nhưng trang nghiêm. Đại diện các khu dân cư trong huyện lên tế lễ và dâng các sản vật địa phương như hương hoa, ngũ quả, xôi, chè… Sau đó, Chủ tế đọc văn khấn, cầu nguyện thành tâm mong quốc thái dân an, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi và sức khỏe bình an cho mọi người.[^1^]
Ảnh: 
Lễ giỗ Bà Phi Yến mang ý nghĩa đặc biệt về văn hóa tinh thần của người dân Côn Đảo. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương, mà còn là trách nhiệm của chính quyền và người dân trong việc bảo vệ và phát huy giá trị di tích. Lễ giỗ Bà Phi Yến là một hoạt động văn hóa gắn với di tích, giúp lưu truyền những giá trị văn hóa của di tích An Sơn miếu và những truyền thống tốt đẹp trong dân gian. Nếu chuyến du lịch Côn Đảo của bạn trùng khớp với sự kiện này, bạn đang gặp một may mắn đáng kỳ vọng.[^1^]
Nguồn: Phong Thủy 69
FAQs
Q: Lễ giỗ Bà Phi Yến diễn ra vào ngày nào?
A: Lễ giỗ Bà Phi Yến diễn ra hàng năm vào ngày 18 tháng 10 âm lịch.
Q: Miếu Bà Phi Yến có ý nghĩa gì trong văn hóa Côn Đảo?
A: Miếu Bà Phi Yến là một di tích mang ý nghĩa lịch sử và văn hóa trong quần thể di tích lịch sử cách mạng nhà tù Côn Đảo. Nó đại diện cho sự tôn kính và tín ngưỡng của người dân đối với Bà Phi Yến.
Q: Có những hoạt động nào diễn ra trong lễ giỗ Bà Phi Yến?
A: Trong lễ giỗ Bà Phi Yến, người dân sẽ tham gia các hoạt động tôn giáo và văn hóa như đọc văn khấn, dâng hương hoa và các sản vật truyền thống. Lễ hội cũng có các tiết mục nghệ thuật và văn nghệ để tạo ra không khí trang trọng và vui tươi.
Q: Miếu Bà Phi Yến nằm ở đâu trên đảo Côn Đảo?
A: Miếu Bà Phi Yến nằm cách trung tâm Côn Đảo khoảng 2 km về phía Tây Nam, tại di tích An Sơn Miếu.
Kết Luận
Miếu Bà Phi Yến là một di tích lịch sử và văn hóa quan trọng trên đảo Côn Đảo. Qua các hoạt động tôn giáo và văn hóa, người dân tạo dựng và duy trì truyền thống văn hóa đặc biệt này. Nếu bạn có cơ hội, hãy tham gia lễ giỗ Bà Phi Yến để khám phá và trải nghiệm không khí trang trọng và đặc biệt của ngày hội này trên đảo Côn Đảo.
[UBND]: Ủy ban Nhân dân
[Âm lịch]: Lịch dương
© 2023, Nóng Trong Ngày. ( Theo : www.tintamlinh.com )
