Mật độ dân số tại phố cổ vẫn quá cao
Sau 25 năm kể từ khi Hà Nội lên ý tưởng về đề án giãn dân nội đô và 10 năm từ khi đề án được phê duyệt để thực hiện, mật độ dân số tại khu vực phố cổ vẫn còn rất cao so với nhiều đô thị khác trên thế giới (823 người/km2).
Gần đây, Hà Nội nhằm hạn chế sự gia tăng dân số cơ học ở nội thành thông qua việc thi hành chính sách. Theo đó, dự kiến quy định diện tích tối thiểu để người dân đủ điều kiện đăng ký thường trú ở nội thành là 15m2 sàn/người và ở ngoại thành là 8m2 sàn/người.
Tuy nhiên, bài học từ đề án giãn dân phố cổ thất bại sau 10 năm cho thấy Hà Nội cần thiết kế nhiều hơn những chính sách thực tiễn thay vì chỉ đơn giản ra những mệnh lệnh hành chính “đánh đố người dân”. Thành phố đang đối mặt với bài toán khó khăn về cách “hút” dân ra khỏi nội thành.
Khó khăn của công nhân thuê trọ
Giữa trưa hè tháng 6, Trương Tiến (33 tuổi) đang sửa xe đạp trước cửa phòng trọ. Tiến, người Thanh Hóa sinh sống ở khu công nghiệp Kim Chung (Đông Anh, Hà Nội), mở một tiệm cắt tóc để phục vụ công nhân trong khu vực này và kiếm thêm bằng nghề “độ” xe đạp.
Vợ Tiến cũng là công nhân ở khu công nghiệp. Cả hai đã sống thuê trọ tại Đông Anh suốt 4 năm và có thêm hai đứa con nhỏ trong thời gian đó. Căn phòng trọ chỉ có diện tích vỏn vẹn 15m2, chỉ đủ chứa một giường cho cả gia đình.
“Diện tích tối thiểu” là một khái niệm xa lạ với Tiến. Cả hai chỉ lo làm việc, tiết kiệm và chăm sóc con cái được đi học đã là một sự may mắn. Nhưng trong tương lai, Tiến sẽ phải lo lắng hơn khi căn phòng hiện tại không đáp ứng diện tích tối thiểu để đăng ký cư trú – điều kiện đảm bảo con cái được đến trường công lập.
Theo dự thảo Nghị quyết sẽ được Hà Nội thông qua vào tháng 7 tới, thành phố quy định diện tích tối thiểu để người dân đăng ký cư trú ở nội thành là 15m2 sàn/người và ở ngoại thành là 8m2 sàn/người.
Vì vậy, theo tiêu chuẩn này, gia đình Tiến cần ít nhất 32m2 cho cả gia đình 4 người để đáp ứng điều kiện đăng ký cư trú. Hơn nữa, khi Đông Anh trở thành quận, mức 15m2 sàn/người có thể được áp dụng ở khu vực này.
Khu trọ nơi Tiến ở có khoảng 12 phòng với giá thuê từ 900.000 đến 1,2 triệu đồng/tháng. So với khu vực nội thành, giá thuê này khá rẻ. Nhưng so với thu nhập của gia đình Tiến, đây vẫn là một số tiền đáng bận tâm hàng tháng.
Từ đầu năm nay, công ty của vợ Tiến đã giảm việc làm nên thu nhập giảm khoảng 30%. Đối với Tiến, một thợ cắt tóc, sự suy giảm việc làm trong các doanh nghiệp cũng ảnh hưởng gián tiếp khi lượng khách hàng tiềm năng là công nhân giảm dần.
Trong 3 tháng gần đây, thu nhập của cặp vợ chồng Tiến dao động từ 5-7 triệu đồng/tháng. Do đó, tiền thuê nhà chiếm khoảng 20% thu nhập hàng tháng của gia đình, chưa kể chi phí cho việc con cái đi học bán trú khoảng 1,2 triệu đồng, cùng các khoản tiền y tế, tiền ăn uống và các nhu cầu chi tiêu khác.
“Hiện tại, việc thuê một căn hộ trên 30m2 ở khu công nghiệp này cũng rất khó, vì các nhà trọ đều xây nhỏ chỉ để đảm bảo cho công nhân có chỗ ngủ và nghỉ ngơi. Ngay cả khi có căn phòng trên 30m2, giá thuê cũng sẽ cao lên và gia đình không thể chi trả”, Tiến nói.
Nam thanh niên này cho biết hai đứa con nhỏ của gia đình anh đã đến tuổi đi học, vì vậy anh cũng muốn đăng ký cư trú để dễ dàng hơn trong việc cho con đi học ở trường công. Cả hai cũng muốn định cư lâu dài ở đây.
Tuy nhiên, với căn phòng trọ hiện tại có diện tích 15m2 và kế hoạch Đông Anh trở thành quận, gia đình anh chỉ đảm bảo diện tích tối thiểu cho một người theo quy định của Hà Nội và cần phải cố gắng thêm 45m2 nữa để đáp ứng cho 3 người còn lại trong gia đình.
Cùng với Tiến, vợ chồng anh Hứa Văn Tiện (34 tuổi, quê Yên Bái) cũng gặp khó khăn với quy định mới. Đi thuê trọ như anh, công nhân từ các tỉnh khác có thể gặp khó. Không cố ý ở khu công nghiệp Kim Chung lâu dài, anh Tiện cho biết vợ chồng anh có thể “di chuyển” đến nơi khác trong tương lai nếu có việc làm.
Nếu vợ chồng anh muốn làm việc tại khu công nghiệp Nam Thăng Long thuộc quận Bắc Từ Liêm, họ sẽ phải thuê căn hộ 60m2 cho 4 người để đăng ký cư trú.
Trong khi đó, phòng trọ của anh tại khu công nghiệp Kim Chung chỉ rộng khoảng 18m2, với giá thuê từ 1,2-1,5 triệu đồng/tháng. Do đó, căn phòng 60m2 có thể có giá lên đến 5-6 triệu đồng. Đây đã gần như tiêu tốn toàn bộ thu nhập hàng tháng của vợ chồng Tiện.
Không chỉ người thuê trọ, chủ một nhà trọ ở Đông Anh – bà Thu – cũng cho rằng khó để đảm bảo diện tích tối thiểu cho thuê trọ.
Theo bà, công nhân làm việc tại khu công nghiệp không có nhu cầu thuê những căn phòng quá rộng, vì họ thường chỉ quanh quẩn tại nơi làm việc suốt cả ngày. Phòng trọ thường chỉ để người lao động nghỉ ngơi và ăn uống trong một ngày. Nắm bắt nhu cầu đó, bà Thu và hầu hết các chủ nhà trọ trong khu vực xây dựng những căn phòng trọ chưa đầy 20m2 và dùng chung nhà vệ sinh để đảm bảo giá thuê rẻ. Điều này là quan trọng nhất để các công nhân lựa chọn phòng trọ.
Vì vậy, bà cho rằng quy định diện tích tối thiểu để đăng ký cư trú có thể ảnh hưởng đến chủ nhà trọ như bà.
“Có người không có mục đích đăng ký cư trú, nhưng có người muốn có hộ khẩu Hà Nội để thuận tiện cho việc xử lý các thủ tục hành chính sau này. Những người như vậy sẽ không chọn sống tại các khu trọ giá rẻ, không gian hẹp như nhà tôi nữa”, bà Thu chia sẻ.
Ngoài những lo lắng của những người sống tại khu công nghiệp với các phòng trọ chật chội, quy định mới của Hà Nội cũng có thể ảnh hưởng đến những người sống tại khu phố cổ – nơi có hàng chục nghìn căn nhà không đáp ứng được tiêu chuẩn.
Bà Bình (phố Hàng Chiếu) cho biết gia đình bà thuê một ngôi nhà trên phố cổ với giá 2 triệu đồng/tháng, diện tích chỉ khoảng 12m2 để 5 người sinh sống, đó là người thân cùng quê lên Hà Nội kiếm sống bằng việc buôn bán. Nếu so sánh với tiêu chuẩn của Hà Nội, diện tích như vậy thậm chí không đáp ứng đủ cho một người ở.
Tuy nhiên, bà này không quá quan tâm đến tiêu chuẩn diện tích tối thiểu để đăng ký cư trú, vì bà không có nhu cầu. Quy định diện tích tối thiểu của Hà Nội có thể trở nên vô nghĩa với những người thuê nhà ở phố cổ như bà Bình, vì mục tiêu quan trọng nhất của họ là tìm cách kiếm sống, chứ không phải đăng ký cư trú.
Do đó, mục tiêu của Hà Nội trong việc hạn chế tăng mật độ dân số cơ học ở nội thành có thể gặp phải nhiều khó khăn. Điều này cũng là điều mà nhiều chuyên gia quan tâm khi phản biện về quy định diện tích tối thiểu để đăng ký cư trú tại Hà Nội.
Trong cuộc tham gia đóng góp ý kiến với Mặt trận Tổ quốc TP Hà Nội, nhiều đại biểu cho rằng vấn đề khó khăn nhất hiện nay tại nội thành Hà Nội là quản lý dân cư khu phố cổ. Theo họ, dự thảo chỉ phân thành hai khu vực với diện tích 8m2 và 15m2 không phù hợp với đặc thù phát triển của thành phố và chỉ thị từ trung ương, do đó cần được xem xét thêm.
Trong khi đó, trong dự thảo Nghị quyết, UBND Hà Nội cho biết mục tiêu của quy định là giảm mật độ dân số tăng một cách cơ học ở nội thành, đặc biệt là khu vực nội đô lịch sử. Sự gia tăng dân số quá nhanh gây quá tải hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và ảnh hưởng mạnh đến công tác quản lý dân cư, đảm bảo an ninh trật tự – an toàn xã hội, môi trường ở thủ đô.
Ngoài ra, Hà Nội cho rằng thời hạn áp dụng Nghị quyết số 11 của HĐND Hà Nội đã kết thúc vào ngày 31/12/2020, do đó cần ban hành Nghị quyết mới quy định diện tích nhà ở tối thiểu để đăng ký cư trú tại những nơi được thuê, mượn hoặc ở nhờ hợp pháp, để đảm bảo việc thực thi Luật Cư trú 2020 có hiệu lực.
Nguồn: Tin Nóng Trong NgàyTin Nóng Trong Ngày