Vị thế đảo ngược của ông Putin và ông Zelensky sau gần 2 năm chiến sự

Một năm trước, Tổng thống Zelensky đã nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt tại quốc hội và cam kết chi hàng tỷ USD để giúp chống lại các lực lượng Nga. Trong khi đó, Tổng thống Nga khi đó dường như gặp khó khăn. 

Hôm 19/12, các vai trò của hai vị tổng thống này dường như đã bị đảo ngược. Trong khi ông Putin có vẻ tự tin và chiến thắng trong cuộc họp giao ban của Bộ Quốc phòng Nga thì ông Zelensky trông có vẻ bối rối tại cuộc họp báo cuối năm được tổ chức vội vàng.

Tại cuộc họp ở Nga, với sự tham dự của những tướng lĩnh hàng đầu, Tổng thống Putin trông phấn chấn khi ca ngợi nỗ lực trong chiến dịch quân sự ở Ukraine. Hình ảnh này trái ngược hoàn toàn với tình hình cách đây 6 tháng, khi quyền lực của ông Putin và giới lãnh đạo quân sự của Nga bị đe dọa bởi một cuộc nổi loạn chớp nhoáng của Wagner ở nước này và cuộc phản công mới của Kiev, vốn dự kiến là sẽ đẩy các lực lượng Nga lùi xa tới tận biên giới của chính họ.

Ông Mark Galeotti, người đứng đầu công ty tư vấn Mayak Intelligence chuyên về Nga, cho rằng việc Tổng thống Putin thể hiện sự tự tin gần như không gây quá nhiều ngạc nhiên. “Ông Putin hiện đang ở một vị thế mạnh mẽ hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ khi xung đột bùng nổ, nên ông ấy có lý do nào đó để gây tiếng vang”, chuyên gia viết nhiều về Tổng thống Nga bình luận.

Trong khi đó, Tổng thống Zelensky hiện ở một vị trí rất khác khi buộc phải áp dụng lại chiến thuật được thử nghiệm của mình là kêu gọi các đồng minh thực hiện trách nhiệm đạo đức để giúp đỡ Ukraine, một lời nhắc nhở dường như đang nhằm vào Washington.

“Tôi chắc chắn rằng Mỹ sẽ không phản bội chúng tôi và những gì chúng tôi đã nhất trí với Washington sẽ được thực hiện đầy đủ”, ông Zelensky nói với các phóng viên.

Tổng thống Mỹ Joe Biden, một trong những đồng minh thân cận nhất của ông Zelensky, yêu cầu khoản viện trợ mới 61 tỷ USD cho Ukraine, nhưng quốc hội vẫn chưa thông qua. Tổng thống Zelenskyy thất vọng trở về sau chuyến thăm Mỹ vào tuần trước mà không có sự đảm bảo chắc chắn nào về việc sẽ có thêm viện trợ từ Washington.

Theo chuyên gia này, việc Tổng thống Zelensky dùng đến từ “phản bội” là một phần trong chiến lược hiệu quả mà nhà lãnh đạo Ukraine đã khai thác trong 2 năm qua. Nhưng đến lúc này cách này có thể đã đi quá xa và bắt đầu mất dần tác dụng đối với phương Tây. “Tôi nghĩ điều đó phản ánh thực tế rằng ông ấy không chỉ thất vọng về kết quả của chuyến thăm Mỹ, mà kết quả đó còn khiến ông ấy trông yếu đuối hơn ở quê nhà”, chuyên gia Galeotti nói.

Trong những tuần đầu tiên sau khi cuộc xung đột bùng phát, Tổng thống Zelensky được tôn vinh vì những nỗ lực không ngừng nghỉ để đưa thế giới đứng về phía Ukraine. Nhưng quyền lực ngôi sao đó của ông Zelensky dường như đang mờ dần khi sự mệt mỏi vì chiến tranh đang lan rộng giữa lúc cuộc xung đột sắp đi hết năm thứ hai.

Hồi năm ngoái, lực lượng vũ trang Ukraine từng khiến nhiều người ngạc nhiên sau khi không chỉ ngăn chặn được quân Nga mà còn giành lại quyền kiểm soát một số vùng lãnh thổ của Ukraine.

Trong năm 2022, quân đội Ukraine đã khiến nhiều người ngạc nhiên sau khi không chỉ ngăn chặn được quân Nga mà còn giành lại một số vùng lãnh thổ. Điều này khiến nhiều người ủng hộ Ukraine kỳ vọng nhiều vào cuộc phản công do Kiev phát động vào mùa hè vừa qua nhưng chiến dịch do phương Tây hậu thuẫn phần lớn đã thất bại trong những tháng gần đây, khi Ukraine không thể đạt được bất kỳ bước đột phá nào.

Thực tế này làm sụt giảm niềm tin từ các đồng minh của Ukraine về khả năng chiến thắng cũng như khiến Washington và châu Âu lo ngại về tính hiệu quả lâu dài của việc tiếp tục cấp thêm viện trợ cho Ukraine. Điều này cũng dẫn đến sự hỗn loạn nội bộ, với việc Tổng thống Zelensky tỏ ra mâu thuẫn với tổng tư lệnh quân đội khi vị tướng này cho rằng cuộc chiến đã đi vào bế tắc.

Chuyên gia Galeotti cho rằng, Tổng thống Putin đã tìm cách tận dụng thực tế là động lực của cả Ukraine lẫn Tổng thống Zelensky trong việc thể hiện sự tự tin của họ đã chững lại.

Chiến lược hiệu quả của ông Putin

Hôm 19/12, Tổng thống Putin tuyên bố các lực lượng Nga đang “nắm quyền chủ động” ở Ukraine và đã thu được kinh nghiệm quân sự “không có đối thủ” trên toàn cầu. Nhà lãnh đạo Nga nói rằng Ukraine đang phải gánh chịu “tổn thất nặng nề” và phần lớn đã phung phí nguồn dự trữ của mình.

Trong ngày hôm đó, ông Putin cũng đã trao huân chương “Anh hùng nước Nga” cho một số quân nhân của mình và chia sẻ một ly rượu vang với họ, đồng thời nói rằng ông sẵn sàng “đi đến cùng” để bảo vệ nước Nga.

Chỉ 6 tháng trước, Điện Kremlin đã phải đối mặt với tranh cãi nội bộ về cách giới lãnh đạo quân sự Nga xử lý cuộc xung đột, với đỉnh điểm là cuộc nổi loạn chớp nhoáng của Yevgeny Prigozhin, ông chủ tập đoàn quân sự tư nhân Wagner.

Tại thời điểm đó, Tổng thống Putin bị cho là trông có vẻ suy yếu và tránh tầm mắt của người dân. Nhưng sau khi cuộc nổi loạn bị dập tắt và các đồng minh của Ukraine bắt đầu nghi ngờ về đường lối phản công của Kiev, nhà lãnh đạo Nga dường như đã được “hồi sinh”.

Tuần trước, Tổng thống Putin đã tổ chức cuộc họp báo lớn nhất kể từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng nổ và đã chính thức tuyên bố sẽ tranh cử vào cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới.

“Không thể phủ nhận là có những tháng tồi tệ đối với Nga và ông Putin. Sau cuộc nổi dậy của Prigozhin, ông Putin đang ở vị trí cá nhân tốt hơn nhiều so với những gì ông ấy thể hiện vào mùa hè”, ông Michael Clarke, giáo sư về chiến tranh tại trường King’s College London của Anh nhận định.

Nhưng bản thân Tổng thống Zelensky cũng đang cho thấy quyết tâm hơn bao giờ hết, bất chấp những thất bại. Hiện vẫn còn hơn 60% người Ukraine ủng hộ ông, theo một cuộc thăm dò gần đây. Mặc dù vậy, con số đó đã giảm so với mức 84% trong năm ngoái.

Nói chuyện với các phóng viên mới đây, Tổng thống Zelensky thừa nhận 2023 là một “năm đầy khó khăn” đối với Ukraine, nhưng phủ nhận đất nước của ông đang trên đà thua cuộc trong xung đột với Nga. Ông khẳng định Kiev vẫn quyết tâm giành lại quyền kiểm soát tất cả các vùng đất hiện nằm trong tay Nga.

“Ông ấy chắc chắn đang mệt mỏi và phải đối mặt với làn sóng phản đối nội bộ đang âm ỉ ở Kiev”, giáo sư Clarke nhận định.