Từ hư vô đến Thái Cực, Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật. Nhất là Thái Cực nên không dùng, chỉ dùng nhị và tam, nên gọi là tham Thiên lưỡng Địa. Thiên+Địa = 3+2=1+4=5. Từ đó trong khoảng trời đất có 5 loại Khí là 5 yếu tố luôn biến đổi không ngừng tạo ra vạn vật nên gọi là ngũ hành.
4+1=5, 4 là Tứ tượng vậy, Tứ tượng vận hành tạo ra 4 khí Thủy Mộc Hỏa Kim biến đổi không ngừng, 1 hành còn lại là tổng hợp của 4 loại khí còn lại gọi là Thổ. Mưa tạo ra sự sống, tạo ra ao hồ, sông suối, kênh rạch, mừa từ Trời xuống, Trời 1 Đất 2, nên Thiên nhất sinh thủy, theo địa lý từ Bắc xuống Nam, băng hàn tan dần, sông ngòi ngày càng dàng đặc hơn, nhân đó quan sát Địa lý mà nói Khí Thủy bắt ở phương bắc.
Thủy từ phương Bắc xuống Nam, sông ngòi dày đặc, Thủy có nguồn, từ hàn lạnh băng giá tới ôn hòa, do vậy Địa nhiệt ở Nam nóng hơn ở Bắc, nhân theo Địa lý ấy mà nói Địa nhị sinh Hỏa, hỏa bắt nguồn ở phương Nam.
Thủy Hỏa Bắc Nam đã xuất hiện và giao hòa, Âm Dương hợp hóa mà sinh vạn vật, vạn vật sinh sôi nảy nở, đâm chồi nẩy lộc, tượng quẻ Thái, khí Mộc xuất hiện, Thiên tam sinh Mộc. Gió thổi theo hướng từ Đông vào mùa xuân, gió Đông phát triển mạnh từ tháng 01 đến tháng 03 hàng năm,đem hơi ẩm từ biển vào lục địa, khiến cho không khí trở nên ôn hòa, vạn vật sinh sôi, cho nên nhân đó mà nói khí Mộc xuất hiện từ phương Đông sang Tây vậy.
Thủy Hỏa Mộc đã xuất hiện, vạn vật sinh sôi phát triển, Kim khí được đúc luyện, cho nên Địa tứ sinh Kim, vào mùa thu thời tiết bắt đầu lạnh dần, khô táo, vạn vật thu lại, cây cối rụng lá, tiêu điều, nhân đó mà nói Kim khắc Mộc nên vạn vật thu mình lại. Mùa thu đối lập với mùa xuân vạn vật đâm chồi nảy lộc, phương Đông đối với phương Tây, nhân đó mà nói khí Kim xuất hiện ở phương Tây vậy.
Thủy tụ nhờ Thổ sinh, Mộc vượng nhờ Thổ dưỡng, Nhiệt Hỏa nhờ Thổ giữ, Kim khí nhờ Thổ sinh. Cho nên nói Thổ là mẹ của vạn vật, vì thế Thổ ở vị trí trung tâm của tứ hành Thủy Mộc Hỏa Kim. Thổ là bản thể, chủ sự tĩnh lặng. Vì sao lại Thiên ngũ sinh Thổ, nếu không có Thổ thì Thủy tụ vào đâu? Nếu không có Thổ thì sao Mộc vượng được? không có Thổ thì Kim sinh vào đâu? vì thế Thổ là bản thể, vốn trung tâm khí Trời Đất, Thiên sinh Địa thành.
Cho nên Thủy Mộc Hỏa Kim tất nhờ Thổ mà thành vậy.
1+5=6
2+5=7
3+5=8
4+5=9
5+5=10
Đó là gốc ngũ hành, đã sinh thì tất có thành, cho nên nói:
Thiên nhất sinh thuỷ, địa lục thành chi
Địa nhị sinh hoả, thiên thất thành chi
Thiên tam sinh mộc, địa bát thành chi
Địa tứ sinh kim, thiên cửu thành chi
Thiên ngũ sinh thổ, địa thập thành chi
Đó cũng là hàm nghĩa của nhờ có Thổ 5 ở trung tâm vậy. Vì vậy mà có Hà Đồ, là bản thể tiên thiên, là quy luật của Trời Đất.
Từ đây ta thấy Thủy phương Bắc sinh Mộc phương Đông, Mộc phương Đông sinh Hỏa phương Nam, Hỏa phương nam sinh Thổ trung tâm, Thổ trung tâm sinh Kim.
© 2018, Nóng Trong Ngày. ( Theo : www.tintamlinh.com )